خبرنگار اصفهان ۱۵، گروه استان‌ها – ندا سپاهی: محیط بانان پاسداران طبیعت و محیط زیست هستند، مردانی که ساعت‌ها کوه را برای حفاظت از کل و کبک و سهره سپری می‌کنند، آتش دامن درخت و گون را خاموش می‌کنند و آبشخور حیوانات را تمیز و پر آب می‌کنند تا حیات وحش دغدغه‌ای برای تأمین آذوقه نداشته باشند.
در نخستین روزهای سال ۱۴۰۰ با سرهنگ مرتضی جمشیدیان فرمانده یگان حفاظت اداره کل محیط زیست اصفهان، که او را به ندرت می‌توان در دفتر کارش ملاقات کرد و همیشه در حال گشت و پایش در مناطق است، برای ساعتی به گفت و گو نشستیم.
یگان حفاظت محیط زیست در حال حاضر با کم و کاستی‌ها و مشکلات عدیده ای روبه روست، فکر می‌کنید محیط زیست برای حفاظت از مناطق چه چالش‌هایی پیش رو داشته باشد؟
مهمترین مشکل ما در مناطق تحت مدیریت اصفهان، کمبود نیروی انسانی است چراکه نیروی کارآمد فعال خیلی کم دارد و فکر می‌کنم به نوعی نتوانستیم استخدام درستی داشته باشیم.
یک محیط بان باید از بچگی در طبیعت و بیابان بزرگ شده باشد و از کوه و بیابان و تنهایی نترسد ولی با این حال در سال‌های اخیر استخدام محیط بانان از طریق سازمان سنجش برگزار شد و عده‌ای استخدام شدند اما متأسفانه نیروی کارآمدی برای مناطق جذب نشد و فکر می‌کنم در حال حاضر سازمان و مناطق محیط زیست چوب این قضیه را می‌خورد.
محیط زیست به افرادی نیاز دارد که به عنوان محیط بان با طبیعت و بیابان آشنا بوده و بومی منطقه باشند و افراد ساکن منطقه را بشناسند در حالی که الان اینگونه نیست و این محیط زیست را با چالش جدی روبه رو می‌کند و من فکر می‌کنم این مشکل اصلی محیط زیست باشد.
مشکل دیگر ما تجهیزات، خودرو و موتورهایی است که در اختیار داریم؛ اینها توان مقابله و برابری با تجهیزات شکارچیان را ندارد. در حال حاضر به خودروهای تندرو و موتورهایی در محیط زیست نیاز داریم که دستکم اگر بالاتر از خودرو شکارچی نیست در حد آن باشد که متأسفانه به دلیل شرایط اقتصادی دولت تاکنون نتوانستند لجستیک سازمان حفاظت محیط زیست را تقویت کنند و خودروهایی که به تازگی تحویل گرفتیم کارآیی مناسبی برای محیط زیست نداشته و دائم هزینه دارد و کار ما را درست انجام نمی‌دهد و این نیز مشکل اساسی سازمان است.
یکی از معضلاتی که در این سال‌ها شاهد بودیم، استخراج از معادن و معدن‌کاوی در مناطق چهارگانه محیط زیست استان از جمله پناهگاه حیات وحش موته، پارک ملی قمیشلو، عباس آباد و مناطق حفاظت شده کرکس و کلاه قاضی بوده که به رغم اعتراضات و مخالفات‌های بسیاری از فعالان و دوستداران محیط زیست، همچنان ادامه دارد، نظر شما در این باره چیست؟ این فعالیت‌های چه تبعاتی برای طبیعت و حیات وحش به دنبال دارد؟
معدن‌کاوی و استخراج از معادن معضل بزرگ این مناطق است که خوشبختانه قانون منع کرده است ولی برخی مواقع افرادی راهکارهایی پیدا کرده و به این مناطق نفوذ می‌کنند.
حیات وحش باید آرامش داشته باشد تا بتواند رشد کند؛ وقتی درون یک منطقه معدن احداث می‌شود هرقدر هم که گفته شود معدن دار یا کارگران آن تخلف نمی‌کند؛ اما علاوه بر تخریب‌ها و مشکلات خاصی که وجود دارد همین رفت و آمدها و خودروهای مختلفی که شب و روز تردد می‌کنند به آرامش حیات وحش آسیب می‌زند و مأمور محیط بان نمی‌داند خودرویی که در جاده معدن می‌رود برای معدن است یا شکار، چرا که در این جاده‌ها حیات وحش هم وجود دارد و اینها را به راحتی شکار می‌کنند.
برای مثال موته بیشترین معدن را دارد و همین معضل بزرگی برای منطقه است و معادن منطقه عباس آباد واقعاً برای حیات وحش مشکل ساز است. امیدوارم که مسئولان به آن درجه از آگاهی نسبت به محیط زیست برسند که جلوی این معادن را بگیرند.
این معادن برای نسل‌های آینده نیز می‌تواند مفید باشد. حدود ۱۵ درصد استان اصفهان منطقه حفاظت شده است و ۸۵ درصد آن حفاظت شده نیست می‌توانند از معادن مناطق حفاظت نشده استفاده کنند و راهکاری پیدا کنند که به مناطق بکر حفاظت شده آسیب نزنند.
محیط بانی شغلی سخت و پر دردسر است؛ در این سال‌های خدمت تلخ‌ترین خاطره‌ای که داشتید چه بود؟
بدترین خاطره در طول خدمتم در محیط زیست مربوط به حادثه درگیری با شکارچیان در ۲۲ بهمن سال ۱۳۸۶ در پناهگاه موته است که متأسفانه دو شکارچی کشته شدند. این تلخ‌ترین حادثه در طول دوران خدمتم بوده است که براثر تیراندازی یکی از شکارچی‌ها، محیط بان ما ترسید و متقابلاً شلیک کرد و متأسفانه دو نفر شکارچی با یک تیر کشته شدند.
چه آرزویی برای محیط زیست و طبیعت ایران دارید؟
در حدود این چهل سالی که در محیط زیست خدمت می‌کنم همیشه سازمان محیط زیست با مشکل کمبود اعتبار رو به رو بوده است و ما همیشه با کمبود امکانات و تجهیزات رو به رو بودیم و باید همواره هزینه‌ها را کنترل می‌کردیم.
خیلی دردسر دارد مخصوصاً در بخش محیط زیست طبیعی که کار فوق العاده سنگینی است؛ فرض کنید هزینه چهار حلقه لاستیک برای خودروی یگان حفاظت به ۱۰ میلیون تومان می‌رسد؛ اگر خودرو اداری باشد این هزینه لاستیک خودرو برای یک سال است در حالی که در یک عملیات تعقیب و گریز متخلفان ممکن است دو حلقه لاستیک خودرو ما از بین برود و این باعث می‌شود که برای دفعه بعدی نتوانیم لاستیک بخریم و این خیلی به کار ما ضربه می‌زند.
آرزوی من این است که یک روزی سازمان توان و قدرت مالی اش جوری باشد که مأموران با خیال راحت کارشان را انجام دهند و بتوانند بر مناطق اشراف کامل داشته باشند. مأموران محیط بان ما امکانات و دریافتی کمی دارند. محیط بانان افراد ضعیف این جامعه هستند و از نظر حقوقی کمترین حقوق کارمندان دولت را شاید محیط بانان می‌گیرند درحالی که سه تا چهار برابر یک کارمند دولت یعنی حدود ۱۵ تا ۲۴ ساعت در روز کار می‌کنند ولی حق و حقوقشان را تا این لحظه که من در اداره محیط زیست هستم، دریافت نکرده‌اند.
سال ۱۳۹۹ یک روز حق مأموریت نتوانستیم به محیط بانان پرداخت کنیم، حتی جیره غذایی آنها را نتوانستیم کامل پرداخت کنیم و ما شرمنده محیط بانان شدیم ولی امسال امیدواریم وضعیت بهتر شود.
سال‌های قبل به نوعی شرمنده بودیم اما سال ۹۹ دیگر هیچی نداشتیم که به محیط بانان پرداخت کنیم و فقط حقوق در حد دو سه میلیون تومان می‌گرفتند که نصف آن را برای تأمین مایحتاج و خوراک خود در مناطق وبا نصف دیگر آن زندگی و زن و بچه را تأمین می‌کردند. آرزوی من بهبود معیشت محیط بان هاست.
از شروع کارتان در این عرصه بفرمایید؟
۲۳ سالم بود و بعد از اینکه خدمت سربازی را گذراندم ۱/۱۱ /۱۳۶۲ به عنوان محیط بان وارد سازمان حفاظت محیط زیست شدم. سال ۱۳۷۰ مسئول پارک ملی و منطقه حفاظت شده موته شدم و حدود شش سالی است که فرمانده یگان حفاظت محیط زیست استان اصفهان هستم. در این ۳۸ سال که در خدمت محیط زیست بوده‌ام بیشترین کار من حفاظت از عرصه‌های طبیعی بوده است و تاکنون خدا را شکر به کارم ادامه داده‌ام و اگر بتوانم در سال جاری بازنشسته شوم.
همچنان دوست دارید به کار خود ادامه دهید یا اینکه از کار خسته شدید؟
خسته نشدم؛ به کارم علاقه داشتم و دارم. من سال ۱۳۸۹ باید از کارم بازنشسته می‌شدم و پیگیر هم بودم بازنشسته شوم ولی از روی علاقه‌ای که داشتم و همکارانم گفتند بمان، ماندم. این روزها هم صحبت‌هایی در مورد بازنشستگی ام مطرح شده اما هنوز تکلیفم مشخص نیست عده‌ای می‌گویند بمان و عده‌ای هم می‌گویند زمان بازنشستگی است.
لطفاً از خاطرات خوب در محیط زیست بگویید؛ شیرین‌ترین خاطره‌ای که در مدت ۳۸ سال خدمتتان داشتید.
من به کارم علاقه مند بودم؛ خاطرات خوش من زمانی بود که حیات وحش را می‌دیدم در آرامش هستند و نگرانی ندارند، این به من محیط بان خیلی آرامش می‌داد. وقتی منطقه امن بود حیوانات از انسان‌ها کمتر فرار می‌کردند و این لحظات برای من خیلی لذت بخش بود.
الان هم پناهگاه موته بیشترین جمعیت حیات وحش کشور را دارد؛ حدود ۱۳ درصد جمعیت حیات وحش کشور در موته است با مجموع جمعیتی بالغ بر ۲۳ هزار رأس از چهارپایانی مانند آهو، قوچ و میش و کل و بز.
گونه غالب این منطقه آهو است که طبق آخرین برآورد جمعیتی امسال حدود ۱۳ هزار رأس بوده است و نزدیک به هشت هزار رأس قوچ و میش و سه هزار رأس کل و بز در موته وجود دارد.
به وضعیت جمعیت حیات وحش در پارک ملی موته اشاره کردید، شرایط سایر مناطق تحت مدیریت محیط زیست استان چگونه است؟
مناطق چهارگانه استان اصفهان درسراسر کشور سرآمد است؛ تقریباً ۲۵ درصد جمعیت قوچ و میش و کل و بز و آهوی کشور در استان اصفهان است و این چیزی نیست جز فرهنگ مردم این خطه، همکاری آنها و تلاش محیط بانانی که در مناطق حضور دارند. مناطق ما جز بهترین مناطق کشور است.
آیا در این سال‌ها مواردی بوده که شکارچی با طبیعت و محیط زیست دوست شود و دست از شکار بردارد؟ و آیا مردم اصفهان برای دفاع از طبیعت مشارکت دارند؟
بله، دلیل موفقیت ما در اصفهان در اصل به دلیل فرهنگ خوب مردم این دیار بوده است. مردم با محیط زیست همکاری می‌کنند و این همکاری صمیمی از روی آگاهی مردم است. در موارد بسیاری در موته شاهد بودم که مردم شب و نصف شب اگر مورد مشکوک یا متخلفی را در منطقه می‌بینند به ما زنگ می‌زنند و اطلاع می‌دهند تا پیگیری کنیم. مردم واقعاً کمک می‌کنند و به همین دلیل اصفهان یکی از برترین استان‌های کشور شده است.
در پایان وظیفه خود می دانم در طول این مدت که در خدمت مردم در مناطق حفاظت شده استان و منطقه موته بودم از آنها تشکر کنم اگر بدی از ما دیدند به بزرگواری خود ببخشند و مردم خوبی‌های خود را در حق محیط زیست بیشتر کنند چراکه حفظ محیط زیست یک وظیفه انسانی و بر اساس اصل ۵۰ قانون اساسی حفاظت از محیط زیست یک وظیفه عمومی است اینها ثروت ملی است و همه مردم در این ثروت ملی سهیم هستند.
