به گزارش خبرنگار اصفهان ۱۵، در یکی دو دهه اخیر موضوع نوسازی بافت‌های فرسوده شهری از اولویت دولت‌ها و حاکمیت‌های محلی بوده است، اما به اعتقاد کارشناسان، فقدان برنامه عملی و مؤثر، حرکتی لاک‌پشتی به روند اجرای طرح‌های نوسازی داده و روز به روز بر فرسودگی بافت‌ها افزوده است. طبق آمار بیش از ۱۴۰ هزار هکتار از عرصه‌های شهری کشور در بافت‌های ناکارآمد قرار دارند و حدود ۳۰ درصد جمعیت کشور در این بافت‌ها سکونت دارند.
حدود ۱۴ هزار هکتار از اراضی شهری استان اصفهان در زمره بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری قرار دارد، این میزان حدود ۱۰ درصد کل بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری کشور را شامل می‌شود. البته در کلانشهر اصفهان دو هزار و ۲۰۰ هکتار بافت فرسوده ثبت شده است که گفته مسئولان شهری بافت فرسوده این کلانشهر قطعاً بیش از این مقدار است.
عزم جدی و برنامه عملی برای اجرای طرح‌های نوسازی این بافت نیاز است تا چهره شهر از کهنگی رهایی یافته و منظری نو و سرزنده به خود بگیرد.
مدیریت شهری اصفهان در دوره ششم نیز مهمترین رویکرد خود را توجه به مناطق محروم و فرسوده اعلام کرده است به طوری که علی قاسم‌زاده، شهردار اصفهان در این باره می‌گوید: در نظر داریم با تمرکز بر بافت فرسوده و محلات کم برخوردار کیفیت زندگی در سطح مناطق شهرداری را همگن و متوازن کنیم.
راهکارهای نوسازی بافت فرسوده شهر
علیرضا ستوده، مدیرکل طرح‌های توسعه شهری و منطقه‌ای شهرداری اصفهان نیز در خصوص علل ایجاد بافت فرسوده و عدم نوسازی این بافت به خبرنگار اصفهان ۱۵ می‌گوید: کل بافت میانی اصفهان هفت هزار هکتار است، بخشی از آن از بافت ارگانیک است که مناطق مرکزی را شامل می‌شود، بخشی دیگر شامل بافت فرسوده میانی در چند دهه اخیر به دلیل نظارت نداشتن بیشتر دچار فرسودگی شدند.
وی ادامه می‌دهد: بافت فرسوده، ضربه پذیرتر است و در صورت بروز فرونشست، درصد بیشتری از این بافت تحت تأثیر این بحران قرار می‌گیرد.
مدیرکل طرح‌های توسعه شهری و منطقه‌ای شهرداری اصفهان با تاکید بر ضرورت احیای بافت فرسوده شهر تصریح می‌کند: تجربه نشان داده در احیای بافت فرسوده اگر مردم مشارکت نکنند، نمی‌توان اقدام مؤثری انجام داد؛ البته یکی از دلایل مشارکت نداشتن مردم، مباحث اقتصادی است؛ سرمایه‌گذاران نیز تمایلی در سرمایه‌گذاری در این بافت ندارند، زیرا عمده کد ارتفاع بافت فرسوده شهر اصفهان دو طبقه بر روی پیلوت است که صرفه اقتصادی برای ساخت و ساز ندارد.
ستوده خاطرنشان می‌کند: در ارتفاع دو طبقه مشارکت کننده تمایلی به ساخت و ساز ندارد در این صورت ترجیح می‌دهد ملک خود را رهن و اجاره دهد یا بفروشد و به محله دیگری برود؛ بافت فرسوده خالی از سکنه می‌شود، زیرا تخریب و بازسازی آن ارزش اقتصادی ندارد.
وی می‌گوید: نمی‌توان همان نسخه‌ای که برای تفکیکی‌های مشخص شهر پیچیده می‌شود، برای بافت‌های میانی و فرسوده هم پیچید، به همین دلیل پیشنهاد می‌شود با ضوابط و کدهای تشویقی و حداکثر مشارکت مردم، تحول ایجاد کنیم، همچنین دستگاه خدمات‌رسان از جمله اداره کل راه و شهرسازی، وزارتخانه‌ها، شرکت‌های حامل انرژی مانند بانک‌ها و سازمان نظام مهندسی ملزم شوند در راستای نوسازی بافت فرسوده گام بردارند و به کمک مردم و شهرداری بیایند.
مدیرکل طرح‌های توسعه شهری و منطقه‌ای شهرداری اصفهان با بیان اینکه باید از ایجاد بافت فرسوده پیشگیری کنیم، می‌گوید: البته در بافت فرسوده تا موضوع اقتصادی برطرف نشود، تجویزها مانند مسکن عمل می‌کند و موقتی است. هر چه گلوگاه بیشتر باز شود و خدمات‌رسانی بیشتر شود تا زمانی که صرفه اقتصادی برای مالکان نداشته باشد، وارد ساخت و ساز نخواهند شد و زمانی که بافت خودش را احیا نکند، قصه فرسودگی ادامه پیدا می‌کند.
ستوده خاطرنشان می‌کند: عمده بافت‌های حاشیه‌ای بافت فرسوده است، اما گونه بافت فرسوده تاریخی دنیایی خارج از سایر بافت‌ها دارد که شهرداری با همکاری سازمان میراث فرهنگی نسبت به احیای بافت تاریخی اقدام می‌کند، اما بافت فرسوده حاشیه‌ای با پیشینه روستایی مانند محله حصه نیز وجود دارد.
وی با بیان اینکه بافت حاشیه‌ای، فرسوده به دنیا آمده است، ادامه می‌دهد: همیشه در حاشیه شهرها بافت‌هایی، مانند قارچ سبز می‌شوند و این نوع بافت، در گذر زمان فرسوده نمی‌شوند و از زمان به وجود آمدن فرسوده‌اند، زیرا نظارتی بر ایجاد این نوع بافت وجود ندارد.
مدیرکل طرح‌های توسعه شهری و منطقه‌ای شهرداری اصفهان می‌گوید: سند پهنه‌بندی طرح جامع اصفهان در زمان تصویب، برخی کاربری‌های خدماتی را توصیه می‌کند، اما عمده بافت فرسوده، متراکم است و از کمبود سرانه‌های خدماتی رنج می‌برد؛ در نتیجه می‌توان بر اساس سند پهنه‌بندی، موضوع خدمات را داخل حریم پیش‌بینی و مصوبات و مجوزهای لازم را دریافت کرد، به طور مثال در محله حصه به دلیل کمبود سرانه فضای سبز در مالکیت شهرداری، درخواست ایجاد فضای سبز شده است، البته به علت بافت متراکم محله حصه احداث فضای سبز در این محله زمان‌بر است.
ستوده با بیان اینکه سند پهنه‌بندی بسیاری از گره‌ها را باز می‌کند، تصریح می‌کند: ۳۷ هزار هکتار حریم شهر اصفهان است و سند پهنه‌بندی که در سال ۹۷ به شهرداری ابلاغ شده شامل تمامی ۳۷ هزار هکتار موجود شهر اصفهان است.
زمینه نوسازی بافت فرسوده شهر مهیا شود
زهرا قاطعی کلاشمی، کارشناس ارشد شهرسازی نیز در خصوص بافت‌های فرسوده شهری می‌گوید: بافت فرسوده شهری به عرصه‌هایی از محدوده شهری گفته می‌شود که با تنزل شرایط اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و زیست محیطی روبه‌رو است؛ به منظور رفع مشکلات این نواحی نوسازی شهری مورد توجه مسئولان قرار گرفته است؛ اما با وجود تهیه طرح‌های نوسازی همچنان مشکلات در این نواحی مشهود است.
وی تاکید می‌کند: برای نوسازی بافت فرسوده ابتدا باید مشکلات اجتماعی و اقتصادی نواحی مد نظر قرار گیرد چرا که با رفع مشکلات زمینه مناسب برای نوسازی فراهم می‌شود.
این کارشناس ارشد شهرسازی خاطرنشان می‌کند: این بافت‌ها از قابلیت‌های بسیاری برخوردارند و اگر مورد توجه قرار گیرند نقش مؤثری در توسعه شهرها خواهند داشت بدین منظور نوسازی شهری در راستای رفع مشکلات و ارتقای کیفیت زندگی این بافت‌ها باید مورد توجه قرار گیرد.
قاطعی تصریح می‌کند: نیاز است مشکلاتی که منجر به کند شدن فرایند نوسازی نواحی فرسوده می‌شود مورد بررسی قرار گیرد تا با شناسایی و رفع آن‌ها زمینه مناسب برای تسهیل فرایند نوسازی بافت فرسوده فراهم شود.
وی ادامه می‌دهد: عدم بازدهی سرمایه‌گذاری، ضعیف بودن دسترسی، رغبت کمتر برای خرید واحدهای مسکونی، پایین بودن ارزش زمین، بالا بودن قیمت تمام شده ساختمان‌ها، محافظه‌کاری ساکنان قدیمی بافت نسبت به عدم مرمت و بهینه سازی ابنیه، نبود برنامه‌های مشخص برای جلب مشارکت ساکنان، عدم رغبت جوانان به استقرار در بافت قدیمی، تصورات ذهنی مردم مبنی بر پایین بودن سطح اجتماعی در بافت فرسوده، استقرار جمعیت مهاجر، بالا بودن جرایم و بزهکاری در نواحی فرسوده، عدم وجود الگوی مدیریتی مشخص در اجرای طرح‌های بهسازی، برخورد صرفاً کالبدی با نوسازی نواحی فرسوده، تخلف ساختمانی و عدم اجرای مفاد پروانه ساختمانی صادر شده و صدور قبض جریمه در کمیسیون ماده صد بخشی از مشکلات بر سر راه بافت‌های فرسوده شهری است.
